11 اتفاق مهم بازارهای آپشن ایران و دنیا در نیمه اول مرداد 1404

بازار اختیار معامله یا آپشن، به‌عنوان یکی از ابزارهای نوین مالی، در روزهای اخیر هم در ایران و هم در سطح جهانی با تغییرات و تحولات بزرگی مواجه بوده است. در ایران شاهد برداشته شدن گام‌های مهمی در جهت بهبود عملکرد و افزایش شفافیت بازار هستیم. همزمان، بازارهای آپشن جهانی، به‌ویژه در آمریکا، اروپا و آسیا، با افزایش حجم معاملات و رونمایی از قراردادهای جدید مواجه است. در ادامه به بررسی ۱۱ مورد از مهم‌ترین اخبار و رویدادهای مهم بازار اختیار معامله در روزهای ابتدایی مرداد ۱۴۰۴ می‌پردازیم.

تحول در بازار آپشن ایران؛ از اصلاحات زیرساختی تا چالش های شرعی

بازار اختیار معامله در بورس ایران در روزهای پایانی تیر و اوایل مرداد ۱۴۰۴ شاهد تحولات قابل‌توجهی بود. از اصلاحات در مقررات و زیرساخت‌ها تا تصمیمات اجرایی جدید که به‌طور مستقیم بر امنیت، شفافیت و جذابیت این ابزار نوین مالی تاثیر گذاشته است. در ادامه پنج خبر مهم در این حوزه را مرور می‌کنیم:

بازگشایی آپشن ها حتی در صورت توقف نماد پایه

یکی از مهم‌ترین تصمیمات اخیر در قبال بازار مشتقات، امکان بازگشایی نمادهای اختیار معامله در روز سررسید، حتی در شرایط توقف نماد دارایی پایه بود. وحید مطهری‌نیا، مدیر عملیات بازار ابزارهای نوین مالی بورس تهران به تازگی گفته است:

«طبق ماده ۴۲ مکرر دستورالعمل جدید معاملات اختیار معامله، چنانچه دارایی پایه مانند نماد خودرو در روز سررسید بازگشایی نشود، نمادهای آپشن مرتبط با سررسید همان روز، در ۶۰ دقیقه پایانی روز معاملاتی باز می‌شوند. این بازگشایی صرفا به‌منظور بستن موقعیت‌های باز قبلی بوده و ایجاد موقعیت جدید در این شرایط ممکن نیست».

این تغییر مهم از تاریخ ۶ مرداد ۱۴۰۴ در بازار مشتقه بورس تهران اجرایی شده و می‌تواند از زیان‌های ناگهانی و سوختن قراردادهای اختیار معامله جلوگیری کند.

اصلاح در نحوه محاسبه وجوه تضمین آپشن

گام دیگر در مسیر حرفه‌ای‌تر شدن بازار آپشن در ایران، به‌روزرسانی نحوه محاسبه وجوه تضمین اولیه و لازم در قراردادهای اختیار خرید بود. طبق اعلام بورس تهران، این اصلاحات که براساس ابلاغیه ۴ مرداد سازمان بورس اعمال شده‌اند از روز ۱۱ مرداد در بازار مشتقه اجرایی خواهند شد. اصلاح نحوه محاسبه وجوه تضمین، علاوه بر افزایش دقت محاسباتی، به مدیریت بهتر ریسک از سوی سرمایه‌گذاران کمک خواهد کرد و می‌تواند به شفاف‌تر شدن تعهدات مالی طرفین قراردادها منجر شود.

رکود نسبی بازار آپشن و دلایل آن

با وجود بهبود نسبی شاخص بورس در محدوده ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار واحد، بازار اختیار معامله همچنان در وضعیت رکودی قرار دارد. طبق داده‌های تحلیلی، ارزش معاملات آپشن در تیرماه به کانال ۲۰۰ میلیارد تومان کاهش یافته است؛ در حالی که این رقم در اردیبهشت بیش از 1000 میلیارد تومان بود.

یکی از دلایل اصلی این افت، تعطیلی بازار مشتقات در زمان نوسانات شدید و بحران‌های سیاسی و نظامی بوده که سبب زیان قابل‌توجه برای خریداران قراردادهای اختیار خرید شد. اهمیت زمان در این بازار، موجب شده هرگونه تعلیق نماد یا محدودیت دسترسی، به کاهش اعتماد فعالان بینجامد.

نسخه جدید «صحرا پرو» و هوشمندسازی معاملات آپشن

در حوزه زیرساخت‌های فناوری، سامانه معاملاتی «صحرا پرو» نسخه ۹.۲.۲ توسط شرکت رهپویان پردازش گستر صحرا، به تازگی رونمایی شده است. این سامانه که یکی از پیشرفته‌ترین پلتفرم‌های معاملات مشتقه در کشور محسوب می‌شود، تمرکز ویژه‌ای بر ابزارهای بازار اختیار معامله دارد.

قابلیت‌هایی مانند اجرای خودکار استراتژی‌های ترکیبی (از جمله کاورد کال، اسپرد، استرادل و استرنگل)، مدیریت هوشمند وجه تضمین، تحلیل سود و زیان به‌صورت نمودار لحظه‌ای و امکان بازآرایی استراتژی‌ها بدون بستن قراردادها، از ویژگی‌های کلیدی این سامانه هستند. سامانه «صحرا پرو» به‌عنوان یک پلتفرم باز و استاندارد، در اختیار تمامی شرکت‌های کارگزاری کشور قرار دارد.

ابهام فقهی درباره تمدید سررسید آپشن ها

یکی از مباحث جنجالی اخیر، موضوع تمدید سررسید قراردادهای آپشن بود که با واکنش کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس روبه‌رو شد. مجید پویان‌مهر، دبیر این کمیته اعلام کرده تاکنون هیچ جمع‌بندی رسمی فقهی درباره مجاز بودن تمدید سررسید صورت نگرفته است. به گفته وی، گرچه موضوع در کمیته تدوین مقررات مطرح شده، اما نظرات مطرح‌شده در این کمیته، جنبه فقهی ندارند.

پویان‌مهر تصریح کرده در صورت دریافت درخواست رسمی از سوی نهاد ناظر، بررسی فقهی این موضوع در دستور کار قرار خواهد گرفت. این موضع‌گیری فعلا دست مدیران بازار را برای تغییر سررسید قراردادهای اختیار معامله بسته نگه داشته و می‌تواند محدودیتی در توسعه بیشتر این بازار ایجاد کند.

تحولات مهم بازارهای آپشن دنیا؛ نگاهی به رویدادهای ۱ تا ۱۱ مرداد ۱۴۰۴

بازارهای آپشن در سراسر جهان، طی روزهای ابتدایی مرداد ۱۴۰۴، شاهد تغییرات قابل توجهی بوده‌اند. این تحولات از افزایش نوسانات بازار تا رشد چشم‌گیر فعالیت‌های پوشش ریسک و رونمایی از قراردادهای جدید آپشن برای شرکت‌های بزرگ را شامل می‌شود. در ادامه، شش خبر مهم این حوزه را مرور می‌کنیم:

افزایش نوسانات و رشد تقاضا برای آپشن های فروش

بازارهای سهام آمریکا در تاریخ اول مرداد ۱۴۰۴ (۲۳ ژوئیه ۲۰۲۵) تحت تاثیر گزارش ضعیف‌تر از انتظار وضعیت اشتغال و اعلام تعرفه‌های جدید تجاری با افت قابل توجهی مواجه شدند. این شرایط، باعث شد تا سرمایه‌گذاران برای محافظت از دارایی‌های خود به سمت خرید قراردادهای اختیار فروش (Put Options) حرکت کنند. به گزارش رسانه‌های مالی معتبر، نسبت خرید آپشن‌های فروش به خرید به بالاترین حد خود از اواسط ژوئن رسیده که نشان‌دهنده نگرانی بازار و تمایل به کاهش ریسک‌های احتمالی در روزهای پیش رو است.

رشد سودآوری بازار مشتقات شیکاگو با رشد فعالیت های پوشش ریسک

$C:\Users\Ashkan\Desktop\1.jpg$

شرکت Cboe Global Markets گزارش مالی سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ خود را منتشر کرد که نشان‌دهنده رشد قابل توجه در درآمدها و حجم معاملات آپشن است. بر اساس این گزارش، درآمد کل شرکت، نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و این رشد عمدتا به واسطه افزایش فعالیت در بازارهای مشتقه، به‌ویژه معاملات قراردادهای اختیار معامله، حاصل شده است. حجم معاملات آپشن در این دوره نیز با افزایش قابل توجهی همراه بوده که نشان‌دهنده استقبال بیشتر سرمایه‌گذاران از این ابزارهای مالی پیشرفته است.

در این گزارش مالی، تاکید شده که رشد قابل توجه حجم معاملات آپشن، به افزایش نقدشوندگی و تنوع ابزارهای معاملاتی در بازارهای جهانی کمک کرده است. این روند مثبت، موقعیت Cboe را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پیشروترین بازارهای آپشن در جهان تثبیت می‌کند.

آغاز معاملات آپشن های آگوست ۲۰۲۵ برای شرکت های بزرگ فناوری

بازارهای آپشن در هفته اول مرداد با آغاز معاملات قراردادهای اختیار معامله آگوست ۲۰۲۵ برای شرکت‌های بزرگ فناوری مانند آمازون (Amazon)، پینترست (Pinterest) و اولتراینیس فارما (Ultragenyx Pharmaceutical) مواجه شدند. این اتفاق در حالی رخ داد که سهام این شرکت‌ها آماده انتشار گزارش‌های درآمدی فصلی خود بودند.

افزایش حجم معاملات در بازار آپشن های شاخص ها

حجم معاملات آپشن‌های مرتبط با شاخص‌های کلیدی بازار سهام آمریکا در هفته اول مرداد ۱۴۰۴ به ۴٫۷ میلیون قرارداد روزانه رسید که نسبت به سال گذشته، افزایش محسوسی را نشان می‌دهد. این افزایش، بیانگر این واقعیت است که سرمایه‌گذاران به دنبال ابزارهای پوشش ریسک و مدیریت بهتر پرتفوی خود در مواجهه با نوسانات بازار هستند.

جلسه هیئت مدیره بورس کالای هند و بررسی تقسیم سهام

خبر مهم مربوط به بازارهای مشتقات آسیایی نیز برگزاری جلسه هیئت مدیره بورس کالای هند (MCX) در تاریخ اول مرداد ۱۴۰۴ بود. در این جلسه، نتایج مالی سه‌ماهه اول سال مالی ۲۰۲۵-۲۰۲۶ بررسی و پیشنهاد تقسیم سهام مطرح شد. این تصمیمات می‌توانند تاثیرات مهمی بر بازارهای کالایی و مشتقه هند داشته و زمینه را برای توسعه بیشتر بازار آپشن و قراردادهای مشتقه در این کشور فراهم کنند. در روزهای اخیر نگرانی‌هایی هم درباره افزایش بیش از اندازه حجم قراردادهای اختیار معامله در بازار آپشن هند مطرح شده است.

رشد چشمگیر آپشن های ارزهای دیجیتال در هفته اول مرداد

در هفته منتهی به ۱۱ مرداد ۱۴۰۴، بازار آپشن رمزارزها روند صعودی قابل‌توجهی را تجربه کرد. حجم معاملات قراردادهای اختیار خرید بیت‌کوین و اتریوم به‌طور چشمگیری افزایش یافت و تمایل سرمایه‌گذاران به روند صعودی در این بازار مشهود بود. این روند نشان‌دهنده اعتماد فعالان بازار به استفاده از ابزارهای آپشن برای مدیریت ریسک و بهره‌برداری از نوسانات قیمتی است.

جمع بندی رویدادهای مهم آپشن در ایران و دنیا

بازار اختیار معامله در ایران در مسیر بلوغ و توسعه قرار دارد و اصلاحات زیرساختی و مقرراتی بهبود چشمگیری در شفافیت و مدیریت ریسک ایجاد کرده‌اند، اما چالش‌های فقهی همچنان به‌عنوان محدودیتی جدی باقی مانده‌اند. در سطح جهانی، افزایش نوسانات بازار و رشد قابل توجه حجم معاملات آپشن، خصوصا در آمریکا و بازارهای رمزارز، نشان از استقبال بیشتر سرمایه‌گذاران و گسترش کاربرد این ابزارهای مالی دارد. این تحولات، اهمیت بازار آپشن را به‌عنوان بخشی حیاتی از اکوسیستم مالی در ایران و جهان بیش از پیش برجسته کرده و ضرورت توجه به آموزش معامله‌گران و وضع مقررات کارآمد را یادآوری می‌کند.