«فساد» و «قانون همه یا هیچ»! تأملی در بخشی از آن چه «غلامعلی رجایی» به «جماران» گفت

ایران تحلیل – رضا بردستانی: با اینکه سال ها از درگذشت هاشمی رفسنجانی می گذرد، غلامعلی رجایی همچنان عنوان مشاور رفسنجانی را در اختیار دارد. «رجایی» چندی پیش در گفت و گو با «جماران» گفته بود «فسادهایی که در این دولت دیده شد در تمام دولت های گذشته بی سابقه بود، اما شما اقدام جدی از سوی مجلس نمی بینید…»، احتمالا یکی از این مفاسد است. مربوط به «فساد در چای دباش» و مفاسدی دیگر که البته در این حد نبود.

نشان دادن فساد یا فساد؟!
هرچند چند روزی است که به دلیل روشن شدن ابعاد عجیب و ترسناک سیاست های مالیاتی دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۳، نوشته ها و تیترهای «فساد در چای دباش» کم رنگ شده است (موضوع بدیهی بود. بخشی از یک پروژه بزرگتر!) اما هنوز در برخی رسانه ها گفته می شود فسادی است که هنوز ابهامات بی شماری دارد، از جمله اینکه شخص اصلی که باید در این مورد صحبت کند (صاحب مجموعه دباش) نگفته است. یک کلمه در این مورد در هر رسانه ای. نبوده است شاید با کمی دوری از هیجانات و حواشی اولیه، اکنون می توان ادعا کرد که صحیح ترین و دقیق ترین روایت همان روایتی بود که «آژه ای» در روز دانشجو در دانشگاه محقق اردبیلی بیان کرد، اما آنچه می ماند تلاش است. تا این فساد را از دامان خود بردارند و همه تقصیرها را بر دوش بکشند. بر دوش دولت روحانی بود. انصراف صریح از برکناری و معرفی ۶۰ مدیر مرتبط با این فساد (آن هم زمانی که دستگاه قضایی به صراحت اعلام کرد کسی به قوه قضائیه معرفی نشده است) و توصیه به میانجیگری در این فساد (که هم جواب نداد) و در نهایت حمله به کسانی که در این زمینه با کلمه کلیدی «فساد» نوشتند!
از اینجا به بعد اما گزارش پرونده ای پر از فساد، رانت و قانون گریزی دچار دوگانگی «فساد شویی» و «فساد نشان دادن» شد. اکثر کسانی که فهمیدند نباید دستمالی به سر بست که درد ندارد، «چای» را رها کردند و به سرزمین مالیات ولایت رفتند تا شاید دولت را مجبور کنند جای دیگری جواب بدهد.

«فساد» و «قانون همه یا هیچ»!
قبلاً شنیده ایم: «تشویق یک نفر، مجازات همه» و قانون معروف به «همه یا هیچ»!
آن روزها که نوشتن از فساد چای ساده ترین کار بود، ناگهان فهرستی از مفاسد حداقل در سه دهه اخیر در رسانه ها ظاهر شد که نشان می داد در این سال ها تقریباً در همه دولت ها کم نبوده است. و مفاسد بزرگ و این یعنی ریشه فساد به یک حکومت و یک جناح سیاسی و یک دوره محدود نمی شود. فساد ۱۲۳ میلیارد تومانی که در سال ۷۱ رخ داد اما در سال ۷۴ رسانه ای شد؛ فساد ۱۸ هزار میلیاردی که پدیده ای به نام بابک زنجی را به جامعه معرفی کرد و به تمثیلی تبدیل شد تا جایی که تا همین اواخر بسیاری از بابک زنجانی ها دارند جدید می نویسند (۱۳۹۱)، فساد ۹۴ هزار میلیاردی، پدیده ای که سرنوشت نهایی اش نبود. اعلام شده (۱۳۹۲)، فساد ۸ هزار میلیاردی (۱۳۹۳)، فساد مالی ۴ هزار میلیاردی یا مفقود شدن دکل نفتی (۱۳۹۴)، فساد ۷ هزار میلیاردی بیمه ایران که رحیمی (یکی از معاونان احمدی نژاد) را روانه زندان کرد. ۱۳۹۴)، فساد ۲ ۵۰۰۰ میلیارد تومانی که به حقوق و املاک نجومی معروف شد (۱۳۹۵)، فساد ۸۰۰۰ میلیاردی بانک سرمایه (۱۳۹۴)، فساد ۹۰۰۰۰ میلیارد تومانی در حوزه پتروشیمی که نام شیخ الاسلامی به آن بود. سنجاق شده (۱۳۹۷)، فساد ۵۰ هزار میلیارد تومانی اعظم خودرو (۱۳۹۹)، به اصطلاح تخلف ۹۲ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه که همچنان در هاله ای از بلاتکلیفی است (۱۴۰۱) و در نهایت فساد ۱۴۰ هزار تومانی. میلیارد تومان چای دباش (۱۴۰۲).
با نگاهی به این فهرست کامل و توجه به سال های وقوع فسادهای بزرگ و معروف (منهای مفاسدی که شاید بزرگتر بوده اند و هرگز رسانه ای نشده اند و نخواهند شد)، به یک خط از مصاحبه ما با “غلامعلی رجایی” او را با تلخ ترین قسمت داستان مواجه می کند.
«رجایی» مشاور مرحوم هاشمی رفسنجانی چندی پیش در گفت و گو با «جماران» گفته بود: «فسادهایی که در این دولت دیده می شود در همه دولت های گذشته بی سابقه بوده است، اما شما اقدام جدی از سوی دولت نمی بینید. مجلس…» آنچه در این یک خط حائز اهمیت است، برخورد با فساد از منظر دولت ها، جناح ها و گروه هاست، به این معنا که; اصل فساد نه قابل انکار است و نه می توان آن را محکوم کرد، فقط اختلاف بر سر بزرگی و کوچکی آن است وگرنه در طول سه دهه اخیر هیچ دولتی از وجود و پیدایش پرونده های فساد جلوگیری نکرده است، البته متأسفانه!
عمادالدین باقی در این زمینه به نکته درست و مهمی اشاره می کند: «هنوز با مطرح شدن پرونده جدیدی از زنجیره فسادها و اختلاس های گذشته بیرون نیامده ایم، برخی از مسئولان بلافاصله به همین شیوه خودخواهی متوسل می شوند. فریب برای فرار از مسئولیت، یعنی: «به جای مقایسه با بهترین، خود را با بدترین مقایسه کن» و در هر گوشه دنیا چند مورد فساد پیدا می کنند که بگویند چرا اینقدر زیاده خواهی می کنی؟ فساد در همه جای دنیا هست، توجه نمی کنند که اولاً هیچ کس در دنیا ادعای اینها را نکرده است، ثانیاً اگر محققی دست به کار شود و کتابی از پرونده های فساد افشا شده در پرونده های فساد اداری تهیه کند. در ۳۰ سال گذشته، نمی دانم این کتاب چند جلد خواهد بود، اما می دانم که در تاریخ این کشور فراموش نشدنی خواهد بود، رکورد فساد در جهان را شکسته است.» آنچه این روزها به شکل آزاردهنده ای در جامعه شاهد آن هستیم، عادت به فسادهای حتی چند ده هزار میلیاردی، فراموشی و پرداختن به حاشیه و توسل به جناح بازی و سیاست بدون آگاهی از وجود فساد در هیچ جامعه ای است. فساد. ریز و درشت ها سرانجام پایه های اعتقادی و اعتماد جمعی را از بین می برد وگرنه متهم ساختن این حکومت به وسعت فساد در برابر سایر مفاسدی که در گذشته رخ داده و در این حد نبوده، متأسفانه به یک عادت زشت تبدیل شده است. در یادداشتی که ایران تحلیل منتشر کرد (سرمقاله سردبیر) یادآور شد: «فساد ۱۲۳ میلیارد تومانی حتی از نظر اعداد و ارقام با فساد ۳.۵ میلیارد دلاری یا ۱۲۳ تفاوتی ندارد. میلیارد تومان در سال ۱۳۷۱ با مجموع و ضرب در جداول تورم چیزی معادل همین فساد اخیر یعنی فساد ۳.۵ میلیارد دلاری چای دباش است و نکته مهم و مغفول مانده مبارزه صحیح، اصولی و ریشه ای با اصل فساد، اما وقتی اصل فساد محکوم نمی شود و مبارزه به سطح پایین تری کشیده می شود، چه می توان گفت و چه می توان کرد؛ در دولت مورد حمایت ما فساد وجود داشت، اما این سطح از فساد نبود و این بدان معناست که اصل فساد نه قابل انکار است و نه می توان آن را محکوم کرد، فقط دعوا بر سر بزرگی و کوچکی آن است، وگرنه در سه دهه اخیر کدام حکومتی را می توان یافت که وجود پرونده های فساد ممکن است دلیل؟!