به گزارش بازار، دانیله پلتکا، محقق انستیتوی امریکن اینترپرایز در یادداشتی در نشریه فارن پالسی نوشت: تنها چند ماه مانده به آغاز کار دولتش، جو باید در کنفرانس خبری گفته بود، «از اینکه ایران همچنان موافق حضور در مجلس و گفتگوهای مستقیم با ما و شرکایمان در خصوص نحوه حرکت به جلو و الزامات بازگشت (به برجام) است، خشنودم.» این صریح‌ترین اظهارات وی در قامت رئیس جمهور درباره سیاست خارجی دولت فعلی آمریکا در قبال ایران بود.
در ادامه این مطلب آمده است: اما با گذشت ۳ سال از آن سخنان، آن گفتگوها مدتهاست که از هم پاشیده و جای آن را هیچ گرفته است. بر اساس تحقیقی که از اعضای دموکرات و جمهوری خواه کنگره، مقامات دولتی، دیپلمات‌های خارجی و مسائل مسائل ایران انجام شده است، دولت باید در حال حاضر هیچ مشخصی در قبال ایران و برنامه هسته‌ای این کشور ندارد. در سخنرانی سالانه رئیس جمهور آمریکا در کنگره نیز، باید تنها یک اشاره گذرا به ایران داشت. نداشتن مشی مشخص در بدترین زمان ممکن است رخ دهد.
انستیتوی علوم و امنیت بین الملل به صورت منظم ارزیابی‌هایی را در وضعیت ویژه برنامه هسته‌ای ایران منتشر می‌کند. بر اساس ارزیابی این موسسه در حال حاضر زمان گریز هسته‌ای ایران (مدت زمان مورد نیاز برای مونتاژ یک سلاح هسته ای) به صفر رسیده است. این عمل بدان معناست که ایران از اورانیوم کافی با غنای تسلیح برای ساخت یک بمب در طی چند روز گذشته است و می‌توان طی مدت ۳۰ روز ۶ بمب اتم مونتاژ و تولید کرد. در نشست 4 مارس شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بدون اعداد و ارم ادعای انستیتوی علوم و امنیت بین الملل بیان کرد که این نهاد بین المللی نسبت به آنچه در ایران می‌گذرد، ندارد.
در نشست قبلی شورای حکام در نوامبر 2023، مجموعه‌ای از مسائل مهم در مورد مسائل حل‌نشده ویژه برنامه‌های ایران از جمله‌های کوتاه این کشور در انتشار اطلاعات هسته‌ای بر اساس حقوق بین الملل در خصوص خصوصیات ذات اورانیوم در سایت‌های مختلف شامل ورامین و تورقوزآباد مطرح شده بود. . تهران همچنین ابهامات موجود درباره سوالات اعلامیه قبلی را مشخص نکرده است. در ایران در سپتامبر ۲۰۲۳ به تلافی تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا به اخراج دولت عوض از بازرسان آژانس گرفت.
اما علیرغم پیشرفت‌های حاصل شده در برنامه هسته‌ای ایران و تصمیم این کشور مبنی بر غنی سازی ۶۰ درصدی اورانیوم، دولت بایدن هیچ اظهارنظر رسمی مبنی بر اینکه سیاست قبلی در قبال ایران را کنار گذاشته است منتشر نکرده است. کولین کاهل، یک مقام سابق پنتاگون در فوریه ۲۰۲۳ به کنگره گفت: «همچنان این نظر وجود دارد که اگر شما می‌توانید از طریق حل دیپلماتیک موضوع را انتخاب کنید و مجدداً وجود داشته باشید برای برنامه هسته‌ای ایران، بهتر است از گزینه‌های دیگری استفاده کنید. اما در حال حاضر برجام در حالت تعلیق قرار دارد.» در نوامبر 2022 در تجمع حامیانش به یکی از حاضران گفته است که توافق‌های «مرده» است. زمانی که رابرت مالی، نماینده ویژه در امور ایران به دلیل زیر پا گذاشتن مسائل امنیتی از سمت خود کنار گذاشته شد، به نظر می‌رسید که تمام امیدها برای احیای توافق‌های بین‌المللی است.
بسیاری از انتظارات دولت باید با هدف دستیابی به یک توافق جدید و بهتر رژیم تحریم‌ها علیه ایران را که از روی کار آمدنش متوقف شد، از سر گرفتن. اما این اتفاق رخ نداد. در عوض، بخش عمده‌ای از گام‌های برداشته شده در هنگام ورود به کاخ سفید در سال ۲۰۲۱ حذف شده است.
گروهی از سناتورهای آمریکایی اوایل امسال در نامه‌ای ضمن انتقاد از عدم اجرای سختگیرانه تحریم‌های نفت مدعی شدند که ایران در حال حاضر روزانه بیش از ۱.۴ میلیون نفت می‌فروشد که دو سوم آن به چین می‌رسد. همچنین بر اساس ادعای تنظیم کننده این نامه، درآمد نفتی ایران در فاصله فوریه ۲۰۲۱ تا اکتبر ۲۰۲۳ حداقل ۸۸ میلیارد دلار بوده است و ذخایری این کشور در فاصله سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ رشدی ۴۵ درصدی را داشته است.
برخی وزارت خزانه داری دولت باید به تحریم‌ها علیه ایران در حوزه‌هایی مانند حقوق بشر، موشکی و آسیب‌های اشاعه‌ای ادامه دهند، اما بخشی از تحریم‌های نفتی و الآن به ویژه چین و مرتبط با چین، ناچیز و غیرموثر بوده است. نمی‌توانم دلیلی برای توضیح اینکه چرا دولت باید به تهران اجازه دهد می‌تواند قابل توجه باشد پول نقد عاید خود را پیدا کند. با این حال شورای امنیت ملی آمریکا به وال استریت ژورنال گفته است: «ایالات متحده اجرای سختگیرانه تمام تحریم‌های مرتبط با ایران را ادامه می‌دهد و هیچ تحریمی را لغو نمی‌کند. هر ادعایی بر خلاف این موضوع نادرست است.»
احتمالا دولت بایدن ادامه کورسوی امیدی به یک توافق برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران دارد. این احتمال وجود دارد که دولت باید نگران افزایش قیمت نفت در سال منتهی به انتخابات باشد. ممکن است دیگر این است که دولت باید نگران بی توجهی اش به مشکل باشد تا ایران در بالا بردن سطح تنش افزایش یابد و این یعنی ایالات متحده آمریکا به عنوان یک قدرت با ایران عمل کند.
قدرت‌های اروپایی نیز که در توافق سال ۲۰۱۵ در کنار آمریکا بودند و در سال ۲۰۱۸ دولت تصمیم گرفتند از توافق هسته‌ای ایران را حفظ کنند، به یکباره نسبت به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را از دست داده‌اند. اتحادیه اروپا و آمریکا در نشست ماه نوامبر شورای حکام تصمیم ایران به افزایش سطح غنی سازی اورانیوم به ۶۰ درصد را محکوم کردند، اما این کشور هیچ اشاره‌ای به تبعاتی دارد که ایران ممکن است در نتیجه این تصمیم با آن مخالف باشد.
اما نکته عجیب‌تر همچنان بی‌میلی‌میلی‌میلیون دولت باید به همکاری با متحدانش جهت فعال کردن مکانیزم موسوم به ماشه است. در چند مقطع زمانی چنین تصمیمی می‌توان گرفت. در اکتبر 2023، موعد قطعنامه سازمان ملل که انتقال پهپاد و موشک به مقصد و مبدا ایران را ممنوع می‌کرد باعث برجام منقضی شد. هر ایران و آمریکا هر دو پایبندی به توافق برجام را ساخته اند، اما قطعنامه شورای امنیت که متضمن توافقات طرفین در برجام است هنوز پابرجاست. ایران، به ادعای دولت بایدن مدت‌ها، بر روی برنامه‌های موشکی و په‌پادی خود قرار گرفته است. مکانیزم اسنپ بک، به هر کدام از طرف‌های توافق برجام اجازه می‌دهد که روندی را در شورای امنیت سازمان ملل کلید بزنند و تحریم‌های سازمان ملل از جمله تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی علیه ایران دوباره فعال شوند. فعال شدن مکانیزم ماشه یا همان اسنپ بک می‌توان محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران را نیز بازگرداند.
نشانه‌های رو به افزایش وجود دارد مبنی بر اینکه تندروانه و رادیکال ایران تهدیدی برای ایالات متحده آمریکا به شماره می‌رود. شکست گفتگوها با ایران در سال ۲۰۲۲ در خلاء اتفاق نیافتاد. حتی قبل از اینکه حمله ۷ اکتبر حماس سایه سنگینی بر نقش مخرب ایران در بیندازد، از اتفاقات منطقه‌ای این موضوع را به خوبی روشن کرده بود که تهران به سمت غرب رو به کاهش است. اتفاق برخورد با اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی در سپتامبر ۲۰۲۲ بود که انتقادات شدید دولت را در پی داشت. پس از این اتفاقات، گفتگوها بین ایران و آمریکا صرفا به تلاش‌ها برای آزادی ۵ زندانی آمریکایی محبوس در زندان‌های ایران محدود شده است.
علاوه بر این، داخل با رادیکال‌تر شدن سیاست در، سیاست خارجی ایران نیز صریح به سمت روسیه و چین پیش از پیدا کردن کرد. در طی ۲ سال گذشته، ایران حمایت لیحاتی از روسیه در جنگ تسلیحاتی را افزایش داده و بیش از ۲ هزار فروند پهپاد به این کشور تحویل داده است. در کنار این‌ها باید به نقش ایران در حمله ۷ اکتبر حماس از طریق تامین مالی، تسلیحاتی و آموزشی گروه حماس اشاره کرد. همچنین حوثی‌های حمایت از ایران کشتیرانی بین‌المللی در دریای سرخ را مختل کردند. فعالیت‌های حزب الله لبنان و سایر گروه‌های شبه نظامی در عراق و سوریه نیز که از ایران حمایت می‌کنند به این فهرست اضافه می‌شوند.
گفتگو در مورد این post